Współczesny umysł łatwo się dekoncentruje, co oznacza, że umiejętność zapamiętywania została zepchnięta na dalszy plan. Matthew Jenkin analizuje sposoby na ponowne ukształtowanie wzorców uczenia się z myślą o większej produktywności
Wiosną 2006 roku Joshua Foer został amerykańskim mistrzem pamięci i ustanowił nowy rekord w grze w „szybkie karty”, zapamiętawszy i odtworzywszy kolejność 52 kart w potasowanej talii w minutę i 40 sekund. Ten niesamowity popis sprawności umysłowej nie był jednak sprawą jego geniuszu, a owocem rocznego treningu starożytnej techniki zapamiętywania, metody znanej jako loci lub „pałac pamięci”.
Ta metoda zapamiętywania cieszyła się uznaniem Greków i Rzymian, którzy za jej pomocą zapamiętywali długie, rozbudowane przemowy. Jest połączeniem wizualizacji i wykorzystania pamięci przestrzennej — czyli tego, co wiemy o swoim otoczeniu. Ale to technika nie tylko dla mistrzów pamięci. Może z niej skorzystać każdy, kto chce poprawić swoją umiejętność przywoływania informacji. W badaniu z 2017 roku(1) stwierdzono, że już po zaledwie sześciu tygodniach ćwiczeń amatorzy są w stanie dokonać podobnych pamięciowych wyczynów.
Znaczenie uczenia się
Od bezbłędnych prezentacji po zdobywanie nowych umiejętności — przydatność uczenia się w kontekście pracy jest oczywista. Dlaczego zatem nie korzystamy z tej i innych niezwykle skutecznych metod, by uczyć się lepiej? I dlaczego musimy szukać nowych sposobów na naukę, by podnieść swoją wydajność w pracy?
Zdaniem ekspertów przyczyny należy upatrywać w zasadniczej wadliwości naszego podejścia do nauki. Na przykład teoria „stylów uczenia się”(2), jakże popularna wśród nauczycieli (dzieląca uczniów na wzrokowców i słuchowców), została ostatnio obalona przez naukowców, którzy uznali, że brak jest dowodów na poparcie tezy, że dostosowanie lekcji do jednostki uskuteczni naukę.
Doktor Tomas Chamorro-Premuzic twierdzi, że system edukacji nie najlepiej radzi sobie też z przygotowaniem ludzi na wymagania współczesnego świata. Psycholog biznesowy wyjaśnia, że tradycyjne, liniowe podejście do przekazywania wiedzy przez jedną osobę drugiej nie jest już wystarczające, by zaangażować współczesnych, obeznanych z technologiami cyfrowymi uczniów, mających problem z długotrwałym skupieniem(3).
„Musimy opracować bardziej eksperymentalne metody uczenia się” — wyjaśnia. „Przyjrzyjmy się powodzeniu takich przedsięwzięć jak TED, które są w zasadzie połączeniem nauki i rozrywki: [prezentacje] są skuteczne, ponieważ trwają krócej i są zwięźlejsze. Dużo uwagi poświęca się za to podkreśleniu najważniejszych wniosków, budowaniu narracji i zapewnieniu uczestnikom doświadczeń, które zapamiętają na dłużej”.
Zew nauki
Dynamiczne tempo zmian technologicznych i społecznych zachodzących we współczesnym świecie oznacza, że obecnie bardziej pożądani są pracownicy skłonni i chętni się uczyć, a nie tylko dysponujący fachową wiedzą techniczną. Przykładowo takie firmy jak Google przyznają, że szukają przede wszystkim kandydatów, którzy „czują zew nauki”(4).
Na szczęście neuroplastyczność(5), czyli zdolność mózgu do fizycznej i funkcjonalnej reorganizacji, przy odrobinie skupienia, determinacji i ciężkiej pracy umożliwia dorosłym przebudowę głęboko zakorzenionych wzorców uczenia się. Z jakich praktycznych metod może skorzystać współczesny pracownik, by przełamać utrwalone schematy uczenia się i nie pozostać w tyle?
Ukończenie szkoły to nie koniec nauki
Względy kulturowe
Po pierwsze, trzeba zastanowić się, jaką rolę w naszym stylu nauki odgrywa kultura. Wkuwanie na pamięć to prawdopodobnie najpopularniejsza metoda nauki w państwach wschodnioazjatyckich, jak Chiny i Korea Południowa, ale z badań wynika, że to niekoniecznie jedyny czynnik stojący za wysokimi wynikami osiąganymi przez dzieci z tych krajów w międzynarodowych testach.
W badaniu organizacji Institute of Education(6) wykazano, że dzieci imigrantów z tych krajów osiągają równie dobre rezultaty, ucząc się także w innych państwach, w przeciętnych, niewyróżniających się poziomem systemach szkolnictwa.
Doktor John Jerrim, autor badania, wnioskuje, że „postawy i przekonania wpajane dzieciom przez wschodnioazjatyckich rodziców mają duży udział w ich osiągnięciach w nauce”.
Nasze biura coraz częściej są zbitkami wielu kultur. Jak zatem wpływa na nas praca u boku kolegów i koleżanek z różnych zakątków świata, czasem o diametralnie różnym podejściu do uczenia się? Badania sugerują, że większa różnorodność zespołów może przynosić korzyści biznesowe.
W raporcie firmy McKinsey(7) z 2015 roku, obejmującym 366 spółek publicznych, stwierdzono, że firmy należące do najwyższego kwartyla pod względem różnorodności etnicznej i rasowej kadry kierowniczej o 35% częściej osiągały wyniki finansowe wyższe niż średnia w danej branży.
Praca w towarzystwie osób, od których się różnimy, może również zmuszać mózg do przełamania skostniałych wzorców myślenia i wyostrzać umysł. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Journal of Personality and Social Psychology, w ramach którego przeprowadzono symulację obrad ławy przysięgłych, naukowcy stwierdzili, że grupy zróżnicowane pod względem etnicznym potrafiły lepiej skupić się na faktach(8).
W innym badaniu, opublikowanym w czasopiśmie Economic Geography, autorzy doszli do wniosku, że przedsiębiorstwa prowadzone przez zróżnicowane kulturowo zespoły kierownicze były bardziej innowacyjne i częściej opracowywały nowe produkty niż te, w których kierownictwo było pod tym względem jednolite(9).
Doktor Chamorro-Premuzic uważa, że zrozumienie zachowania współpracowników wywodzących się z innych kultur i pochodzących z innych krajów to talent bardzo pożądany u dzisiejszych pracowników. „Główną zaletą tej umiejętności jest zdolność wchodzenia w interakcje ze znacznie większą liczbą osób” — wyjaśnia. „Wysyłając pracownika na misję dyplomatyczną lub ważne rozmowy biznesowe za granicą, chcesz, by nie tylko mówił w danym języku, lecz także rozumiał wartości wyznawane przez obywateli tego kraju”.
„Ten rodzaj uczenia się to podstawowa umiejętność, wysoce pożądana wśród najbardziej rozchwytywanych, najsprawniejszych poznawczo pracowników wiedzy, którzy nie tylko mają możliwość żyć w różnych miejscach na świecie, ale również tego chcą”.
Podejście oparte na wyobraźni
Oczywiście trudno mówić o zdobywaniu wiedzy i umiejętności, nie wspominając o pamięci. Metoda loci to tylko jeden ze sposobów umożliwiających przeciętnemu Janowi Kowalskiemu zhakowanie swojego mózgu i zwiększenie umiejętności skupienia, a w rezultacie — poprawę wydajności w pracy. Zdaniem Bradleya Love’a, profesora kognitywistyki i teorii decyzji w dziedzinie psychologii eksperymentalnej na uczelni UCL, rozłożenie przyswajania informacji ma ogromny wpływ na ich zapamiętywanie.
Metoda ta na pierwszy rzut oka wydaje się nieintuicyjna, zwłaszcza osobom przywykłym do zakuwania do egzaminów czy prezentacji na dzień przed. Love twierdzi, że choć w ujęciu krótkoterminowym ten sposób może ułatwić odtwarzanie informacji, raczej nie sprawdzi się w przypadku wiedzy, która ma się przydać za kilka miesięcy lub lat.
Duże znaczenie ma również kontekst(10). Jeśli na przykład przygotowujesz się do prezentacji, spróbuj wyobrazić sobie otoczenie, w którym będziesz ją przedstawiać. „Może to zabrzmieć dziwnie, ale gdy mam wygłosić ważne przemówienie na konferencji, nawet jeśli mam wystąpić w innym pomieszczeniu, znajduję podobną salę, przechadzam się po niej, podchodzę do mównicy i wyobrażam sobie przemówienie i jego początek” — wyjaśnia Love. „W ten sposób ćwiczę w bardziej realistycznych warunkach i mam większą szansę na zapamiętanie wypowiedzi, bo znajduję się w takim samym kontekście, w jakim będę wygłaszał prezentację”.
Era dekoncentracji
Love dodaje, że rozkojarzenie bardzo utrudnienia współczesnym uczniom zdobywanie wiedzy, i twierdzi, że wiele osób lekceważy wpływ dekoncentracji na wydajność. „Krótkie chwile rozproszenia wydają się nieznaczące, ale gdy zsumujemy te 10-minutowe czy 30‑sekundowe momenty nieuwagi, okazuje się, że tracimy 25% dnia” — tłumaczy. „Każdy jest przekonany, że opanował multitasking, ale w rzeczywistości nikt nie radzi sobie dobrze w takim modelu pracy. To, że ludziom wydaje się, że pracują wydajnie, wcale nie znaczy, że tak jest. Zastanów się, co naprawdę się w twoim przypadku sprawdza”.
W artykule opublikowanym w magazynie Harvard Business Review(11) eksperci zalecają metodę poprawy koncentracji składającą się z trzech elementów. Paul Hammerness, doktor wykładający psychiatrię na uczelni Harvard Medical School, oraz Margaret Moore, założycielka i CEO firmy Wellcoaches Corporation, twierdzą, że ta technika pozwoli wziąć rozproszony umysł w ryzy. Trzeba po pierwsze uświadomić sobie możliwości, następnie, głęboko oddychając, spokojnie je rozważyć, a wreszcie świadomie wybrać najodpowiedniejszą z nich.
Dowiedziono, że sen(12) i medytacja mindfulness(13) również usprawniają uczenie się, ponieważ poprawiają koncentrację i pamięć. Na którąkolwiek metodę się zdecydujesz, kluczem do powodzenia są chęci. Rób to, co cię fascynuje, bo — jak twierdzi doktor Chamorro-Premuzic — „ludzie uczą się najwięcej wtedy, gdy ich własne wartości i zainteresowania znajdują odzwierciedlenie w ich zadaniach, roli i pracy. Te dwie rzeczy mogą się zdawać proste i oczywiste, ale to właśnie dlatego ludzie najczęściej się nie uczą — nie wiedzą, w czym są dobrzy, i pracują w niewłaściwej branży”.
Matthew Jenkin jest brytyjskim niezależnym dziennikarzem i byłym redaktorem Guardian Careers, strony internetowej społeczności The Guardian dla osób poszukujących pracy i zmieniających ścieżkę kariery
Źródła:
(1) http://dx.doi.org/10.1016/j.neuron.2017.02.003
(2) https://www.theguardian.com/education/2017/mar/12/no-evidence-to-back-idea-of-learning-styles
(3) http://time.com/3858309/attention-spans-goldfish/
(4) http://www.businessinsider.com/this-one-trait-will-help-you-get-hired-by-google-2016-7?IR=T
(5) https://www.huffingtonpost.com/debbie-hampton/the-10-fundamentals-of-re_b_9625926.html
(6) https://www.theguardian.com/world/2014/oct/09/east-asian-school-success-culture-curriculum-teaching
(7) https://www.mckinsey.com/business-functions/organization/our-insights/why-diversity-matters
(8) https://hbr.org/2016/11/why-diverse-teams-are-smarter
(9) https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1111/ecge.12016
(10) http://gocognitive.net/interviews/effect-context-memory
(11) https://hbr.org/2012/01/train-your-brain-to-focus
(12) https://www.theguardian.com/science/2016/aug/23/sleep-resets-brain-connections-crucial-for-memory-and-learning-study-reveals
(13) https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs12671-014-0285-3
