Przekraczanie stref czasowych może być dziś naturalnym elementem elastycznej pracy, ale pojawia się pytanie, jak pokonać „jet lag”. Paul Sillers, autor artykułów i ekspert lotniczy, sprawdza sposoby złagodzenia jego skutków
Loty długodystansowe stają się coraz powszechniejsze dzięki nowym samolotom, budowanym z lekkich materiałów kompozytowych, które latają dalej i zużywają mniej paliwa. Nowe usługi „non stop” obejmują wprowadzony niedawno przez linie Quanta 17-godzinny lot na trasie Perth-Londyn(1), lot linii Quatar Airways z Doha do Auckland trwający 17 godzin i 40 minut(2) oraz lot linii Singapore Airlines z Changi do Newark trwający 18 godzin i 45 minut, który będzie dostępny od października tego roku(3).
Loty do odległych miejsc na świecie mają kluczowe znaczenie dla wchodzenia na nowe rynki, ponieważ umożliwiają zaoferowanie klientom fizycznej obecności, uścisku dłoni i budowania relacji. Jednak skuteczność długodystansowych podróży ma sens, jeśli podróżujący docierają na miejsce w dobrej kondycji — a przekraczanie stref czasowych podczas lotu na wschód wytrąca nasz organizm z równowagi.
Nic więc dziwnego, że z powodu objawów takich jak dezorientacja, niepokój, zawroty głowy, odwodnienie, mdłości i niestrawność(4) niektórzy dyrektorzy mają nawet zakaz podejmowania krytycznych decyzji, gdy są pod wpływem jet lagu. A jego wpływ można policzyć — według wspólnych badań firm Kayak i Airbus „w ciągu ostatnich 12 miesięcy spadek produktywności wywołany przez jet lag (…) kosztował brytyjskie firmy ponad 241 milionów funtów”(5).
Czym jest „jet lag”?
Zegary biologiczne(6) działające w naszym organizmie wskazują na pewne rozwiązania — komórki zwojów nerwowych w siatkówce oka rejestrują światło lub jego brak, przekazując tę informację do jądra nadskrzyżowaniowego w mózgu, które reguluje nasz rytm okołodobowy. „Wieczorem, kiedy światło jest mniej intensywne i bardziej czerwone, nasz mózg uwalnia melatoninę, która przygotowuje nas do snu i pomaga organizmowi sie odprężyć. Jednak podczas podróży do różnych stref czasowych nasz cykl snu zostaje rozregulowany. To właśnie określamy jako jet lag” — mówi dr Lauren Fleming, starszy specjalista w dziale badań i rozwoju w STG Aerospace, firmie produkującej specjalistyczne oświetlenie kabin samolotowych(7).
Jednak próby ponownego zsynchronizowania naszych rytmów okołodobowych za pomocą tabletek z melatoniną pomagających zasnąć czy nadmierne picie kawy, aby nie zasnąć, może powodować niepożądane skutki uboczne. Oficjalne zalecenie brytyjskiej służby zdrowia mówi, że „suplementy zawierające melatoninę nie są zalecane jako środek zwalczający jet lag, ponieważ nie ma wystarczających dowodów na ich skuteczność”(8). Dlatego głównym czynnikiem łagodzącym objawy jet lagu jest kontrolowana ekspozycja na światło.
Światełko w tunelu
W ciągu ostatnich dziesięciu lat oświetlenie LED w kabinach pasażerskich może przypominać światło zachodzącego lub wschodzącego słońca, aby ułatwiać zasypianie lub obudzić pasażerów. Konstruktorzy samolotów próbują jednak pójść jeszcze dalej. Boeing opatentował(9) „technologię zapewniającą podróżnym światło otoczenia, które można automatycznie lub ręcznie dostosować, tak aby przypominało światło otoczenia w danej strefie czasowej”(10).
Dzięki temu spersonalizowanemu rozwiązaniu pomagającemu dostosować się do strefy czasowej, pasażerowie będą mogli ustawić oświetlenie wokół swoich foteli, aby „złagodzić desynchronizację okołodobową”. Nie wiadomo jednak, czy i kiedy ten pomysł zostanie wdrożony. Tymczasem dostępne są inne rozwiązania.
Specjalna aplikacja
Dostosowanie planów podróży do harmonogramu zmian światła może wydawać się koszmarem, ale Twój smartfon lub zegarek sportowy może Ci w tym pomóc. Różne rozwiązania cyfrowe i mobilne, powołując się na naukowe lub akademickie dowody, opracowują harmonogramy snu i jedzenia na kilka dni przed podróżą.
FitBit(11) zaleca użytkownikom „zmodyfikować godziny snu o jedną lub dwie godziny w zależności od kierunku, w którym będziesz podróżować” oraz „ustawić przypomnienie o nowym harmonogramie w aplikacji FitBit, aby wiedzieć, kiedy zacząć szykować się do snu”(12).
Entrain(13) to „bezpłatna aplikacja, która udostępnia użytkownikom harmonogramy oświetlenia, opracowane przez naukowców z Uniwersytetu w Michigan — udowodniono matematycznie, że dzięki nim dostosujesz się do nowych stref czasowych tak szybko, jak to możliwe”. Twórcy aplikacji twierdzą, że zapisując historię użytkownika, „możemy odtworzyć zegar organizmu i zalecić odpowiednie zachowania”.
Timeshifter(14) to płatna usługa oferująca indywidualne plany pokonania jet lagu, „opracowane we współpracy z profesorem Sevenem Lockleyem z Harvard Medical School, na podstawie najnowszych badań nad snem i neurobiologii”.
Gra w liczby
Przed następnym lotem szukaj magicznych liczb: A350(15) i B787(16). Firmy Airbus i Boeing twierdzą, że kompozyty węglowe, z których zbudowane są ich samoloty, umożliwiają zachowanie ciśnienia powietrza w kabinach na poziomie poniżej 2000 metrów zamiast standardowych 2500 metrów, zmniejszając w ten sposób odwodnienie — ważny czynnik powodujący jet lag.
Linie Qantas opracowały nowe menu, które ma poprawić jakość snu i zredukować jet lag.
Strawa dla ducha
Światło kontroluje zegar biologiczny, ale układ trawienny również ma swoje przyzwyczajenia(17). Linie lotnicze uwzględniają wyżywienie w swoich strategiach żywieniowych — można je też brać pod uwagę, rezerwując loty. „Linie Qantas zatrudniły dietetyków i specjalistów ds. procesów metabolicznych do opracowania nowych opcji menu z wykorzystaniem składników poprawiających nawodnienie i jakość snu oraz redukujących jet lag(18) podczas lotów na trasie Perth–Londyn” — mówi Neil Perry, dyrektor kreatywny linii ds. żywności, napojów i obsługi.
„Qantas sprawdza działanie nowego menu na regularnych klientach, wykorzystując technologię ubieralną i aplikacje do gromadzenia danych dotyczących wzorców snu i aktywności, stanu psychicznego, zwyczajów żywieniowych i nawodnienia przed, podczas i po długodystansowym locie”. Najważniejsze składniki menu obejmują porcje soku Botanica z dodatkiem probiotyku Bc30 oraz „napój do picia przed snem, zawierający tryptofan — aminokwas ułatwiający zasypianie, aby aktywować cykl snu w organizmie”.
Niektóre linie oferują posiłki przed lotem, umożliwiając pasażerom jak najdłuższy sen zaraz po starcie. Na przykład podczas nowego porannego lotu linii Japan Airlines z Tokio do Londynu(19) posiłki i napoje serwowane są przed wejściem na pokład, w salonie biznesowym JAL Sakura na lotnisku Haneda.
Koordynacją oświetlenia w kabinie i posiłków, a także opracowaniem aplikacji do zapobiegania jet lagowi, zajmuje się hamburski start-up JetLine(20). Firma stworzyła system „chronobiologicznego oświetlenia kabinowego” zainstalowanego z dziewięciu samolotach Airbus A350-900 linii Lufthansa wylatujących z Monachium, „zaprojektowany zgodnie z rytmami dnia i nocy pasażerów, zapewniający ciepłe światło w czasie okresów odprężenia i chłodniejsze podczas bardziej aktywnych faz”.
Między wrześniem a grudniem pasażerowie często podróżujący klasą biznesową uczestniczyli w ankiecie, która zbierała informacje na temat ich doświadczeń i skuteczności systemu oświetlenia w zapobieganiu jet lagowi. „Wyniki były lepsze, niż się spodziewaliśmy” — twierdzi Iwana Johannsen, kierownik ds. rozwoju w firmie JetLine.
Oczywiście, dla większości osób podróżujących służbowo wybór samolotu, linii lotniczych, pory serwowania posiłków i kontrolowana ekspozycja na światło przed lotem to często czynniki, które są poza ich kontrolą. Jednak w miarę, jak coraz więcej przewoźników i producentów samolotów dostosowuje warunków lotu do zegarów biologicznych pasażerów, rośnie liczba sposobów na pokonanie jet lagu i dojście do siebie po zmianie strefy czasowej.
Paul Sillers pisze reportaże z dziedziny aeronautyki. Jest też autorem książki pt. „International Business Etiquette 20:20”
Źródła:
(1) https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-starts-history-making-flight-direct-to-london/
(2) https://www.qatarairways.com/en/destinations/flights-to-auckland.html
(3) http://www.singaporeair.com/en_UK/media-centre/press-release/article/?q=en_UK/2018/April-June/ne2018-180530
(4) https://www.medicinenet.com/jet_lag/article.htm#how_long_does_jet_lag_last
(5) https://www.kayak.co.uk/news/jet-lag-costs-brits/
(6) https://patient.info/doctor/pineal-gland-and-circadian-rhythms#nav-2
(7) https://www.stgaerospace.com/
(8) https://www.nhs.uk/conditions/jet-lag/
(9) https://patents.google.com/patent/US9493112B2/en
(10) http://www.boeing.com/features/innovation-quarterly/may2017/feature-technical-patent-spotlight.page
(11) https://blog.fitbit.com/jet-lag-cures/
(12) http://help.fitbit.com/articles/en_US/Help_article/1314?q=bedtime+reminder&l=en_US&fs=Search&pn=1#reminder
(13) http://entrain.math.lsa.umich.edu/
(14) https://www.timeshifter.com/eliminate-jet-lag-and-arrive-ready-for-business
(15) http://www.airbus.com/newsroom/press-releases/en/2015/10/airbus-launches-new-ultra-long-range-version-of-the-a350-900.html
(16) https://www.britishairways.com/en-gb/information/about-ba/fleet-facts/boeing787-9
(17) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5483233/
(18) https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-unveils-menu-to-help-reduce-jetlag-on-long-haul-flights/
(19) https://www.raconteur.net/sponsored/on-the-dot-doubled
(20) https://www.jetlite.de/
